Lehçede Durum Dilbilgisi (Case Grammar) ve Çoğul Yapma Yöntemleri (4. Bölüm) (Konu 54)

Merhaba Arkadaşlar!

Blogumun önceki bölümde Lehçede durum bilgisindeki üç cins isim için "-e Halini (Yönelme Durumunu)" öğrenmiştik. Bu konuda Lehçede hallerden biri olan " -i Hali (Belirtme Durumu)" hakkında kısa bilgiyi ve onları nasıl çoğul yapılacağını öğreneceğiz. Konuyu kısa özetlerle yazmaya çalışacağım. Fazla detaylı bilgi için lütfen diğer kaynaklara bakınız.

(Not/Note: Bu konuyu hazırlamama yardım eden Leh sohbet arkadaşım Izabel'e buradan çok teşekkür ediyorum! / I thank much indeed to Polish chat-mate Izabel who helped me to prepare the subject of my blog yesterday!)

4) -i Hali (Belirtme Durumu) --> Biernik - The Accusative Case

Sorusu: Co? Kogo? --> Neyi? Kimi?

* Cümlede "direkt objeyi" gösterir. Arkadaşlar dilimiz Türkçedeki "Belirtili nesne" gibi düşünebilirsiniz:

Dorota lubi herbatę --> Dorota çayı sever.

Karolina ma torbę --> Karolinanın çantası var.

Widzę mojego przyjaciela. --> Arkadaşımı görüyorum.

* Cümlede "nesne" varsa olumlu fiillerde kullanılabilir.

Lubię kawę --> Kahveyi severim.

Not: Arkadaşlar size bir konuyu hatırlatayım. Lütfen bu kısmı atlamayınız:

** Cümlede "Nesne" varsa,

--> fiil olumlu ise -->> Belirtme durumu;

--> fiil olumsuz ise -->> İyelik durumu

kullanılabilir. Konuyu daha iyi anlamanız için aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

Dorota ma książkę. --> Dorotanın kitabı var.

Karolina nie ma książki. --> Karolina'nın kitabı yok.

* Bir cümlede eğer geçişli fiil varsa "belirtme durumunu"; geçişli fiil yoksa "yalın hali" kullanılabilir.

* Bazı edatlardan sonra kullanılabilir. Aşağıda yazdığım belirtme durumunu alabilecek bazı edatları lütfen ezberleyiniz arkadaşlar:

za --> -de, içinde // -den (sonra) <<-- Zaman dilimini ifade ederken...

przez (T.O = pşes) --> -ın/in içinden; -den/dan geçerek // tarafından.

na --> İçin / -e, -a

w --> -e doğru; içine (doğru)

Aşağıdaki örnekleri görelim arkadaşlar:

Będę gotowy za minute. --> Bir dakika içinde hazır olacağım.

Marcin czeka na kolegę. --> Marcin arkadaşını bekliyor.

Odkładam długopis na stół. --> Tükenmez kalemi masaya koyuyorum.

Dziękuję bardzo za prezent. --> Hediye için çok teşekkür ederim.

* Haftanın günlerini ifade ederken, örneğin pazartesi gününde, perşembe gününde... vs gibi, "belirtme durumu" kullanılır:

Poniedziałek --> Pazartesi

w poniedziałek --> Pazartesi gününde

Środa --> Çarşamba

w środę --> Çarşamba gününde

Czwartek --> Perşembe

we czwartek --> Perşembe gününde

Not: Diğer günlerin "Belirtme durumu" formunu alınmış halini öğrenmek isteyen ve merak eden arkadaşlarımız, blogumun "Lehçede günler, aylar ve mevsimler konusunun 2.Bölümüne bakabilirler.

* Nehir, çay, ırmak, deniz ... vs gibi yere gitmek ve suya yakın yerde zaman geçirmekten bahsediyorsanız "belirtme durumunu" kullanılır. 

Aşağıdaki örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Chcę iść ze znajomymi nad rzekę --> Arkadaşlarla nehre gitmek istiyorum. <-- Dilimize uygun olarak çevirdim.

Dziś po południu Idę nad morze --> Bu(gün) öğleden sonra denize gidiyorum. <-- Dilimize uygun olarak çevirdim.

Formül --> Hareket Fiili + nad + "belirtme durumu" formunu almış isim

Tekil Biçimi Nasıl Yapılır?

Belirtme Durumun Tekil Biçimi

1-) Eril İsimler:

* Eril cansız isimler --> İyelik Halin takısını alırlar.

Not: İyelik halin tekil durumunu önceki konulardan birine değinmiştim. Atlayan arkadaşlarımız varsa lütfen aşağıdaki linke bakınız:

Lehçede İyelik Durumu (-in hali) -- 1. Kısım

Lehçede İyelik Durumu (-in hali) -- 2. Kısım

*Eril canlı isimler --> "-a" takısını alırlar.

Not: Eril canlı isimler, Belirtme durumunda tekil eki alma kuralının "Yalın hali"nin kurallarına benzerliği vardır. "Yalın hali"ni görmek isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

Lehçede Yalın Hali

Şimdi örnekleri görelim:

Malarz -- Malarza --> Ressam -- Ressamı

Stół -- Stół --> Masa -- Masayı

2-) Dişil İsimler:

* Sonu "-a" ya da "-i" biten dişil isimler "Belirtme Durumu" formunda "-ę" takısını alırlar.  Aşağıdaki örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Lekarka -- Lekarkę --> Kadın doktor -- Kadın doktoru.

Siostra -- Siostrę --> Kız kardeş -- Kız kardeşi.

İstisna --> Pani -- Panią --> Hanımefendi -- Hanımefendiyi

3-) Nötr İsimler:

* Bütün Nötr isimlerde "Belirtme durumun" kuralının aynısı "Yalın Hali"ndeki tekil nötr isimlerde geçerlidir. Yani kısaca:

** Belirtme Durumundaki tekil "Nötr İsimler" = Yalın Halindeki tekil "Nötr İsimler"

Not: "Yalın hali"ni görmek isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

Lehçede Yalın Hali

Örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Mieszkanie -- Mieszkanie --> Apartman -- Apartmanı

Nasıl Çoğul Yapılır?

Belirtme Durumun Çoğul Biçimi

1-) Eril İsimler:

Belirtme durumunda

*Eril Cansız İsimlerin Çoğulu -->> "Yalın Halin" Çoğulu

**Eril Canlı İsimlerin Çoğulu -->> "Yalın Halin" Çoğulu

***Erkek (ya da Adam) İsimlerin Çoğulu* -->> "İyelik Durumun" Çoğulu

*Arkadaşlar, bu konunun başlığına uygun cümle bulamadığım için çeviriden yazdım. Bu konunun başlığı bilen varsa lütfen blogumun yorum kutusuna yazınız. İleriki revizyonlarda onu değiştireceğim.

Aşağıdaki örnekleri hep beraber inceleyelim arkadaşlar:

Gość -- Gości --> Misafir -- Misafirleri

Stół -- Stoły --> Masa -- Masaları

Pędzel -- Pędzele --> Fırça -- Fırçaları

Klucz -- Klucze --> Anahtar -- Anahtarları

-----------------------------------

Hatırlatma 1: "Yalın hali"ni konusunu görmek isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

Lehçede Yalın Hali

Hatırlatma 2: "İyelik Durumun" konusunu görmek isteyen arkadaşlarımız linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

Lehçede İyelik Durumu (-in hali) -- 1. Kısım

Lehçede İyelik Durumu (-in hali) -- 2. Kısım

----------------------------------------

2-) Dişil İsimler:

Belirtme durumunda

Dişil isimler -->> "Yalın Halin" Çoğulu formunu alırlar.

Aşağıdaki örnekleri görelim arkadaşlar:

Kawiarnia -- Kawiarnie --> Kahve dükkanı -- kahve dükkanları

Krowa -- Krowy --> İnek -- İnekleri

Kobieta -- Kobiety --> Kadın -- Kadınları

Matka -- Matki --> Anne -- Anneleri

---------------------------------------------------

Not 1: "Yalın hali" konusunu görmek isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

Lehçede Yalın Hali

-------------------

3-) Nötr İsimler

Belirtme durumunda

Nötr isimler -->> "Yalın Halin" Çoğulu formunu alırlar.

Aşağıdaki örnekleri görelim arkadaşlar:

Muzeum -- Muzea --> Müze -- Müzeleri

Okno -- Okna--> Pencere -- Pencereleri

Miasto -- Miasta --> Kasaba -- Kasabaları

Piwo -- Piwa --> Bira -- Biraları

Konuyu burada bitiriyorum. Kafanıza takılan sorular varsa lütfen Leh(Polonyalı) arkadaşlara ya da Google'a sorunuz. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle sonraki blogum yazısı gecikebilir. Kendinize iyi bakınız! Yakın zamanda yeniden görüşmek dileğiyle Allaha emanet olunuz arkadaşlar! İyi çalışmalar!

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Arkadaşlar! Burada Lehçe sözcüklerin Türkçe okunuşu yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı okunuşlar yanlış olabilir. Konularda varsa ifade ya da cümle için eksiklikler, eksik olanları tam yazıp, yanlış olanları düzeltip güncelleyeceğim. Lehçe ve Türkçe cümle kuruluş yanlışım ya da imla hatası olursa; gözden kaçırdığım bir şey olursa; önerileriniz veya eleştirileriniz varsa, lütfen buraya yazınız. Sizlerden alacağım öneri ve görüşlerinden yararlanarak bu bloğumu daha iyi yazacağım ve ona göre güncelleyeceğim. İlgilinize teşekkür ederim.

Note: I write this blog for my hobby. Friends! If I do something wrong in Polish lessons- for instance, words, sentences, and conversations... etc, please warn or tell me. If you have any opinions, wishes, about this Polish lessons, please tell me them. Your opinions are very important for me. Thanks for your interest.