Lehçede Durum Dilbilgisi (Case Grammar) ve Çoğul Yapma Yöntemleri (2. Bölüm - Kısım 1) (Konu 54)

Merhaba Arkadaşlar!

Konunun birinci bölümünde, Lehçede durum bilgisindeki üç cins isim için "yalın hali"ni öğrenmiştik. Bu konuda Lehçede en sık kullanılan hallerden biri olan "-in Halini (İyelik Durumu)" ve onları nasıl çoğul yapılır hep beraber görelim arkadaşlar:

2) -in Hali (İyelik Durumu)

Sorusu: Czego? Kogo? --> Neyin? Kimin? 

a) Bir şeyin kime sahip olduğunu gösterir. Yani kısaca dilimiz Türkçedeki "iyelik zamiri" gibi düşünebilirsiniz arkadaşlar:

Nowa książka Doroty --> Dorota'nın yeni kitabı

b) Cümlede "nesne" varsa olumsuz fiillerde kullanılabilir:

Lubię kawę --> Kahveyi severim

Nie Lubię kawy --> Kahveyi sevmem

* Nie ma ... --> ... yok

Nie było ... --> ... yoktu

Nie będzie ... --> ... olmayacak

ifadelerinde kullanılabilir. Aşağıdaki örneği inceleyelim arkadaşlar: 

Karolina nie ma książki. --> Karolina'nın kitabı yok. 

Nie ma świeżego chleba? --> Taze ekmek yok mu?

Ona odmówiła pomocy. --> Yardımı reddetti.

 

c) Bir şeyin ya da bazı şeylerin miktarını ve içinde ne olduğunu söylerken kullanılabilir:

Butelka wody --> Bir şişe su

Kieliszek wina --> Bir bardak şarap / bir kadeh şarap

Not: Arkadaşlar, Lehçedeki bazı ölçü sıfatlarını buraya yazıyorum. Lütfen onları ezberleyelim. Çünkü onlar karşımıza çıkacaklardır:

Mało (T.O = Mavo) --> Biraz

Trochę (T.O = Trohe)-->  Biraz

Dużo (T.O = Dujo) --> Çok, bir sürü

Słoik (T.O = Svoik )  --> Kavanoz

Kilogram --> Kilogram

Pudełko (T.O = Pudevko)  --> Kutu

Kostka  --> Küp/Küçük paket

Litr  --> Litre

Paczka (T.O = Paçka) --> Paket

Butelka  --> Şişe

Kawałek (T.O = Kavavek) --> Tane, adet

Puszka (T.O = Puşka) --> Teneke

Pół (T.O = Puv) --> Yarım


d) Bazı zaman dilimlerini ifade ederken kullanılabilir:

Pewnego dnia --> Bir gün

Tej nocy --> O gecede

Od pierwszej do szóstej --> Birden altıya (kadar)

* Bazı edatlardan sonra kullanılabilir. Aşağıda yazdığım bazı edatları lütfen ezberleyiniz arkadaşlar: 

od (T.O = ot)  --> -dan,-den

z (T.O = z)  --> -den, -dan /dışarı /tamlama eki(-en, -an, vs gibi)

do --> -e, -a / -e, -a doğru

u --> -de, -da <-- Bunu birinin yerinde olduğunu veya kaldığını düşünün. Örneğin, Marcinde, Ahmette, vs gibi

dla --> için

blisko / koło (T.O = blisko / kovo)  --> yakın

obok --> yanında, yakınında

naprzeciwko (T.O = napşeçifko)  --> karşı, karşısında

w czasie / podchas (T.O = fçaşe / potças)  --> esnasında, süresince;  -leyin; -in, -ın

z powodo (T.O = spovodo)  --> sayesinde, yüzünden

dokoła / naokoło (T.O = dokova / naokovo)  --> etrafında, çevresinde

daleko od (T.O = daleko ot)  --> -den uzak

wśród (T.O = fşrut)  --> arasında(n)

Bununla ilgili örnekleri görelim:

To jest prezent dla Doroty.  --> Bu hediye Dorota için.

Kasia mieszka u babci. --> Kasia büyükannesinde yaşıyor.

Daleko (od) szkoły. --> Okuldan uzak.


e) Beni, seni, onu, vs gibi işaret zamirleri varsa orada kullanılabilir.

Aşağıda yazacağım Lehçede işaret zamirlerini ezberlemenizi ve onlarla pratik yapmanızı şiddetle tavsiye ediyorum:

Tekil:

Mnie (T.O = Mnye) --> Beni

Cię (T.O = Çe) --> Seni

Go  --> Onu   <- Erkekler için

Jej (T.O = Yey)   --> Onu  <- Kadınlar için

Go --> Onu   <- Nesne ve hayvanlar için

 

Çoğul:

Nas --> Bizi

Was (T.O = Vas) --> Sizi

ich (T.O = ih)  --> Onları

Aşağıdaki örnekleri hep beraber inceleyelim arkadaşlar:

Słucham go. --> Onu dinliyorum.

Nie znam jej --> Onu tanımıyorum.

Not: Arkadaşlar! Cię ve Go Lehçe işaret zamirleri bir cümlenin başlangıcında tek başına kullanılamaz. Yani ikisini cümlenin başında kullanılamıyoruz. Bu durumda:

Cię --> Ciebie

Go --> Jego

olur. Bu kuralı hatırlayınız arkadaşlar! Açıklamayı daha iyi anlayabilmek için örneklere görelim:

Słucham go. --> Onu dinliyorum.

Jego słucham --> Onu dinliyorum.

Potrzebuję Cię --> Sana ihtiyacım var.

Ciebie potrzebuję --> Sana ihtiyacım var.


f) Bazı fiillerden sonra kullanılabilir:

--> İyelik durumunu alan bazı fiiller

Bać się --> -den korkmak, -den çekinmek

Bronić --> Savunmak

Napić się --> (Bir şey) içmek, bir içki almak

Nienawidzić --> Nefret etmek

Pilnować --> Gözet(le)mek; yüz tutmak; dikkat etmek

Potrzebować --> İhtiyacı olmak, ihtiyaç duymak

Słuhać --> Dinlemek

Spodziewać się --> Ummak, beklemek

Szukać --> Aramak

Uczyć się --> Çalışmak

Uczyć  --> Öğretmek

Używać  --> Kullanmak

Wymagać --> Gereksinmek, talep etmek; emretmek

Zapomnieć --> Unutmak

Życzy  --> Dilemek, arzulamak

g) Sayılarda 5 ve yukarısı için kullanılabilir.

Not: Arkadaşlar! Bu konuyu durum dilbilgisini bitirdikten sonra ayrı bir başlık altında değerlendirmeyi düşünüyorum. Çünkü blogumun raporunda en çok sorulan ve istek alınan konulardan biridir. Onun hakkında araştırmalar yapıyorum. Umarım aksilik olmazsa ileriki zamanlarda sizinle paylaşacağım...

Yazımı burada bitiriyorum. Konunun ikinci bölümünde "iyelik durumu"nu ve çoğulları nasıl yapılır göreceğiz. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle blogumun yazısı gecikebileceği için kusura bakmayınız arkadaşlar. Yakında yeniden görüşmek üzere her şeyin gönlünüzce olsun diliyorum. İyi çalışmalar!

 ------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Arkadaşlar! Burada Lehçe sözcüklerin Türkçe okunuşu yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı okunuşlar yanlış olabilir. Konularda varsa ifade ya da cümle için eksiklikler, eksik olanları tam yazıp, yanlış olanları düzeltip güncelleyeceğim. Lehçe ve Türkçe cümle kuruluş yanlışım ya da imla hatası olursa;  gözden kaçırdığım bir şey olursa;  önerileriniz veya eleştirileriniz varsa, lütfen buraya yazınız. Sizlerden alacağım öneri ve görüşlerinden yararlanarak bu bloğumu daha iyi yazacağım ve ona göre güncelleyeceğim. İlgilinize teşekkür ederim.

Note: I write this blog for my hobby. Friends! If I do something wrong in Polish lessons- for instance, words, sentences, and conversations... etc, please warn or tell me. If you have any opinions, wishes, about this Polish lessons, please tell me them. Your opinions are very important for me. Thanks for your interest.