Lehçede Durum Dilbilgisi (Case Grammar) ve Çoğul Yapma Yöntemleri (5. Bölüm)

Merhaba Arkadaşlar!

Konunun dördüncü bölümünde, Lehçede durum bilgisindeki üç cins isim için "-i Halini (Belirtme Durumu)" öğrenmiştik. Bu konuda Lehçede vasıta halini (araç durumunu), tekil biçimini ve onları nasıl çoğul yapıldığını göreceğiz. Konuyu ana hatlarıyla yazıyorum. Fazla detaylı bilgi için lütfen diğer kaynaklara bakınız:

5) Vasıta Hali (Araç Durumu) --> Narzędnik - The Instrumental Case

Sorusu: (z) czym? (z) kim?--> Neyle? Kiminle?

Czym?(T.O = Çım?) --> Neyle?

* Söz konusu olan bir nesnenin araç olarak kullanıldığını gösterir:

Piszę nowym długopisem. --> Yeni tükenmez kalemle yazıyorum.

Maluję obraz pędzlem. --> Fırçayla resim yapıyorum.

Yedziemy do miasta autobusem. --> Otobüsle kasabaya gidiyoruz.

* Yüklemimsi isimlerde kullanılabilir. Bunu anlayabilmeniz için aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

On jest aktorem --> O aktördür.

Jestem Turkiem. --> Türküm. <-- Erkekler için

Jestem Polką. --> Polonyalıyım/Lehim. <-- Bayanlar için

Marcin jest moim synem --> Marcin benim oğlumdur.

Karolina jest moją koleżanką --> Karolina benim kız arkadaşımdır.

Dorota jest piękną kobietą. --> Dorota güzel kadındır.

Jesteś piękną kobietą. --> Sen güzel kadınsın.

* Eylemin kim ile birlikte gerçekleştirildiğini gösterir:

Z kim mieszkasz? --> Kiminle yaşıyorsun?

Mieszkam razem z rodzicami. --> Ailemle birlikte yaşıyorum.

Idę na spacer z moją siostrą. --> Kız kardeşimle yürüyüşe gidiyorum.

Idę na jazda z moim bratem. --> Kardeşimle bisiklet sürmeye gidiyorum.

* Bazı edatlardan sonra kullanılır:

między... a... (T.O = myencı... a... ) --> .... ile .... arasında

nad (T.O = nat) --> yukarı, yukarıda // üstünde // yakın, yakınında

przed (T.O = pşet) --> önünde

pod (T.O = pot) --> altında, -da,-de

z --> ile

za --> arkasında, gerisinde

Örnekleri beraber inceleyelim arkadaşlar:

Mieszkamy pod numerem 7. --> 7 numaralıda oturuyoruz.

Ona stoi przed domem. --> Evin önünde ayakta duruyor.

On stoi za szkołą. --> Okulun arkasında ayakta duruyor.

Książka znajduje się miedzy stołem a tablicą --> Kitap masa ile dolap arasında duruyor.

* Bunu teknik olarak nasıl izah edeceğimi bilmiyorum ama isme -li ekini ekleyerek sıfat yapma görevi olarak kullanılabilir. Aşağıdaki örnekleri incelerseniz ne demek istediğimi anlayacaksınız:

Mieszkam w domu z ogrodem --> Bahçeli evde yaşıyorum.

Kawa z mlekiem. --> Sütlü kahve.

jogurt z truskawkami. --> Çilekli yoğurt.

herbata z cytryną. --> Limonlu çay.

* Bazı fillerden sonra kullanılır. Araç durumunu alan bazı filler:

Interesować się --> ... ile ilgilenmek

Zajmować się --> ... ile meşgul olmak

Aşağıdaki örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Ojciec zajmuje się dziećmi. --> Baba çocuklarıyla meşgul.

Interesuje się sportem i muzyką. --> Spor ve müzikle ilgileniyorum.

* Belli bir zamanı ifade etmek için kullanılır:

wieczorem --> Akşamleyin

Wczoraj wieczorem --> Dün akşam.

Zimą --> Kışın

* Kişi zamirlerin Vasıta halinde (Araç Durumu) farklı çekim forumları vardır. Aşağıda onların çekimli hallerini lütfen iyice ezberleyiniz. Çünkü bazen konuşmalarda karşınıza çıkabilir:

** Tekil

ze mną (T.O = ze'mnon) --> Benimle

z tobą (T.O = s'tobon) --> Seninle

z nim --> Onunla <-- Erkekler, hayvan ve cansız varlıklar için

z nią (T.O = znion) --> Onunla <-- Bayanlar için

** Çoğul

z nami --> Bizimle

z wami (T.O = svami) --> Sizinle

z nimi --> Onlarla

Şimdi örnekleri beraber görelim:

Chciałbym się z Tobą spotkać --> Seninle buluşmak istiyorum.

Czy zechciałaby Pani pójść ze mną na spacer? --> Benimle yürüyüşe çıkmak ister misin?

Rozmawiałem z nią --> Onunla konuştum.

Tekil Biçimi Nasıl Yapılır?

Vasıta Durumun Tekil Biçimi

1-) Eril İsimler:

* Eril isimler "Vasıta durumunda" genel olarak "-em" takısını,

Eğer eril ismin sonu "k" ya da "g" ile biterse "-iem" takısını alırlar.

Chłopak -- Chłopakiem --> Erkek çocuk

Student -- Studentem --> Öğrenci

Brat -- Bratem --> Kardeş

Not: Arkadaşlar, önceki konularda Lehçede bazı ünsüzlerin ek alınışları sırasında değişikliklerden bahsetmiştim. Konuyu atlayan ya da onları unutan arkadaşlarımız varsa lütfen aşağıdaki ünsüz değişikliğini inceleyiniz .Çünkü bu konu içinde sık sık görebilirsiniz ve onlarla ilgili pratik yapmanınızı şiddetle tavsiye ediyorum:

** -ć <---> -ci ,             -ń <---> -ni ,         -ś <---> -si,          -ź <--> -zi

** -ą <---> -ę ya da -e ;           -ó <---> -o

Bunlarla ilgili bazı örnekleri beraber görelim:

Gość -- Gościem --> Konuk

Miś -- Misiem --> Ayı

Koń -- Koniem --> At

Stół -- Stołem --> Masa

** Ojciec -- Ojcem --> Baba <-- Ünlü düşmesine dikkat!

*** Eril ismin sonu "-a" ile biterse --> sondaki ünlü "-ą" olur. Bu kural, ileride öğreneceğimiz dişi isimler için vasıta durumun kuralıyla aynıdır:

Mezczyzna -- Mezczyzną --> Adam

2-) Dişil İsimler:

* Dişil isimler "Vasıta durumunda" genel olarak "-ą" takısını alırlar.

Siostra -- Siostrą --> Kızkardeş, abla

Kość -- Kością --> Kemik <-- Yukarıda yazdığım kuralı hatırlayınız!

Kawiarnia -- Kawiarnią --> Kahve dükkanı

Pani -- Panią --> Genç kadın

3-) Nötr İsimler:

* Nötr isimler "Vasıta durumunda" -- sonu "-um" ile bitenler hariç -- genel olarak "-em" takısını alırlar.

Wino -- Winem --> Şarap

Muzeum -- Muzeum --> Müze

Mieszkanie -- Mieszkaniem --> Apartman

Pióro -- Piórem --> Tükenmez kalem

* Sondan ikinci harfi "-g" ya da "-k" varsa, aynı eril isimlerdeki gibi "-iem" takısı alır. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

Dziecko -- Dzieckiem --> Çocuk

Nasıl Çoğul Yapılır?

Vasıta Durumun Çoğul Biçimi:

** İsimlerin çoğu vasıta durumunda " -ami" takısı alırlar.

Dom -- Domami --> Evler

Ojciec -- Ojcami --> Babalar

Siostra -- Siostrami --> Ablalar, kızkardeşler

**** Dziecko -- Dziećmi --> Çocuklar <-- İstisna

Mieszkanie -- Mieszkaniami --> Apartmanlar

Konuyu burada bitiriyorum. Kafanıza takılan sorular varsa lütfen Leh(Polonyalı) arkadaşlara ya da Google'a sorunuz. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle sonraki blogum yazısı gecikebilir. Kendinize iyi bakınız! Yakın zamanda yeniden görüşmek dileğiyle Allaha emanet olunuz arkadaşlar! İyi çalışmalar!

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Arkadaşlar! Burada Lehçe sözcüklerin Türkçe okunuşu yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı okunuşlar yanlış olabilir. Konularda varsa ifade ya da cümle için eksiklikler, eksik olanları tam yazıp, yanlış olanları düzeltip güncelleyeceğim. Lehçe ve Türkçe cümle kuruluş yanlışım ya da imla hatası olursa; gözden kaçırdığım bir şey olursa; önerileriniz veya eleştirileriniz varsa, lütfen buraya yazınız. Sizlerden alacağım öneri ve görüşlerinden yararlanarak bu bloğumu daha iyi yazacağım ve ona göre güncelleyeceğim. İlgilinize teşekkür ederim.

Note: I write this blog for my hobby. Friends! If I do something wrong in Polish lessons- for instance, words, sentences, and conversations... etc, please warn or tell me. If you have any opinions, wishes, about this Polish lessons, please tell me them. Your opinions are very important for me. Thanks for your interest.