Lehçede Durum Dilbilgisi (Case Grammar) ve Çoğul Yapma Yöntemleri (6. Bölüm) (Konu 54)

Merhaba Arkadaşlar!

Uzun bir aradan sonra tekrar beraberiz. Arkadaşlar sizlere şunu söylemek istiyorum: Bu blogun eskizini kurban bayramında bitirmiştim. Blogumda konu yazmak, konu ile fikir almak ve örnekler vermek için ne yazık ki eskisi gibi Leh(Polonyalı) arkadaş bulamıyorum. Bu nedenle blogumun yazısı gecikmektedir. Polonyalıların(Lehlerin) bize kızgın olmalarından mı yoksa dışarıdaki imajımız kötü olmasından mı kaynaklanıyor, bilemiyorum. Kafamda bir - iki konu yazmak vardı ama şu şartlar altında, onların desteği olmadan yeni konuları yazmam mümkün değil... Sanırım bu son blogum olacak gibi görünüyor. Yeni projelere ve iki hafta önce öğrenmeye başlamış olduğum yabancı dile odaklanmaya karar verdim. Umarım sizler beni anlarsınız...

Konumuza dönelim. Önceki bölümünde, Lehçede durum bilgisindeki üç cins isim için vasıta hali (araç durumu) öğrenmiştik. Bu konuda Lehçede "Kalma ya da Yer Belirtme Durumu (-de hali)" hakkında kısaca kullanımın, onları nasıl tekil ve çoğul yapıldıklarını göreceğiz. Konuyu ana hatlarıyla yazıyorum. Fazla detaylı bilgi için lütfen diğer kaynaklara bakınız:

(Not/Note: Bana dün akşam bu konuda yardımcı olan Leh sohbet arkadaşlarım Wiktoria ve Laura'ya buradan çok teşekkür ediyorum. / Thanks to my Polish chatmates Wiktoria and Laura who helped me last time for some examples of this subject  last night.)

6) Kalma, Bulunma ve Yer Belirtme Durumu (-de Hali) --> Miejscownik - The Locative Case

Sorusu: --> O czym? O kim? --> Neden? Kimde(n)

* Bazı edatlardan sonra kullanılır.

Na --> -de, -da/ üstünde, üzerinde

Po --> civarında / sonra

Przy (T.O = Pşı) --> Yakın, Yakınında, yanında

W --> İçinde, -de,-da

Aşağıdaki örnekleri beraber görelim arkadaşlar:

Książka leży na stole. --> Kitap masanın üzerinde duruyor.

Wiktoria mieszka przy ulicy Ortakoye. --> Wiktoria Ortaköy Sokağın yakınlarında oturuyor.

Laura i Wiktoria spacerują po parku --> Laura ve Wiktoria parkın etrafını geziyorlar. <- Bizim dilimize uygun olarak çevrilmiştir.

Tabela wisi na ścianie. --> Tabela duvarda asılı.

* Sabah altıda, akşam beşte... vs gibi zaman dilimlerini ifade etmek için kullanılır:

O siódmej rano --> Sabah yedide.

O dziewiątej wieczorem --> Akşam dokuzda.

Not: Yukarıdaki örneklerle ilgili kısaca bilgi almak isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayarak

Lehçede Saatler, Saat Sorma, Saat Söyleme. 1.Bölüm. (Konu 6)

Konusuna bakabilirler.

* Ay ve yılları ifade etmek için kullanılır:

w kwietniu --> Nisanda

we wrześniu --> Eylülde

Not: Yukarıdaki örneklerle ilgili kısaca bilgi almak isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayarak

Lehçede Günler, Aylar Ve Mevsimler. 2.Bölüm (Konu 8) 

Konusuna bakabilirler.

* Bazı "kalma, bulunma ve yer belirtme durumunu" gerektiren fillerden sonra kullanılabilir. Bazı fiiller aşağıda verilmiştir:

- Dyskutować o... (T.O= Dıskutovaç o...) --> ...-i tartışmak.

Jak dyskutować o filmach w internecie? (T.O= Yak dıskutovaç o filmah vinterneçe?)--> internette filmleri nasıl tartışılır?

- Kochać się w... (T.O= Kohaç şe v...) --> ...-e aşık olmak.

Kochać się w Tobie (T.O= Kohaç şe ftobye) --> Sana aşığım <- Dilimize göre uygun olarak çevrilmiştir.

- Marzyć o... (T.O = Majıç o ...) --> ..-i hayal etmek.

Marzyć o Tobie (T.O = Majıç o Tobye) --> Seni hayal ediyorum.

- Myśleć o ... (T.O = Mışleç o...) --> ...-i düşünmek.

Myślę o Tobie. (T.O = Mışle o’tobye) --> Seni düşünüyorum.

- Mówić o ... (T.O = Muviç o...) --> ...-den bahsetmek, ...-i konuşmak.

Mówić o sobie (T.O = Muviç o sobye) --> Birinden bahsetmek.

* Lokatif durumda kişi zamirlerinin formlarını beraber öğrenelim:

Tekil

o mnie --> bende(n)

o tobie --> sende(n)

o nim --> onda(n) <-- Erkekler, hayvan ve cansız varlıklar için

o niej (T.O = onyey) --> onda(n) <-- Bayanlar için

Çoğul

o nas --> bizde(n)

o was (T.O = ovas) --> sizde(n)

o nich (T.O = onih) --> onlarda(n)

Aşağıdaki örnekleri görelim:

Mówie o was. --> Sizden bahsediyorum.

Myśleć o nich. --> Onları düşünüyorum.

Tekil Biçimi Nasıl Yapılır?

Lokatif Durumda Tekil Biçimi

1-) Eril İsimler:

1.a) Eril ismin sonu "-b, -f, -m, -n, -p, -w" ile biterse --> ismin sonuna "-ie" eklenir:

Chleb -- Chlebie --> Ekmek

Dom -- Domie --> Ev

Sklep -- Sklepie --> Dükkan

Tata -- Tatcie --> Baba <-- İstisna

1.b) Eril ismin sonu "c, ch, cz,d, dż, g, h, j, k, l,rz, sz k, rz, ż " ile biterse --> ismin sonuna "-u" eklenir:

Mak -- Maku --> Gelincik

Szal -- Szalu --> Şal

Bank -- Banku --> Banka

Dikkat: Bazı eril isimler yukarıda bahsettiğim duruma göre ünlü yada ünsüz harf değişikliği veya düşmesi olabiliyor. Bunu daha iyi anlamanız için aşağıdaki örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Pokój -- Pokoju ** --> Oda

Wąż -- Wężu ** --> Yılan

Stołek -- Stołku --> Oturak <- Ünlü düşmesine dikkat!

Koń -- Koniu **--> At.

Dzień -- Dniu --> Gün

Uczeń -- Uczniu ** --> İlkokul öğrencisi <- Ünlü düşmesine dikkat!

Struś -- Strusiu --> Devekuşu

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Önemli: ** Arkadaşlar, önceki konularda Lehçede bazı ünsüzlerin ek alınışları sırasında değişikliklerden bahsetmiştim. Konuyu atlayan ya da onları unutan arkadaşlarımız varsa lütfen aşağıdaki ünsüz değişikliğini inceleyiniz ve onlarla ilgili pratik yapınız:

** -ć <---> -ci , -ń <---> -ni , -ś <---> -si, -ź <--> -zi

** -ą <---> -ę ya da -e ; -ó <---> -o

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

2-) Dişil İsimler:

Dişil isimler Lokatif durumda alınan tekil formu, "Yönelme hali"nin formuyla hemen hemen aynıdır. Kısaca:

** Lokatif durumdaki dişil isimler = Yönelme halindeki dişil isimler.

"Yönelme hali"nin konusunu görmek isteyen arkadaşlarımız aşağıdaki linke tıklayıp konu hakkında bilgi alabilirler:

http://lehceogren.blogspot.com.tr/2016/03/lehcede-durum-dilbilgisi-case-grammar_50.html

3-) Nötr İsimler:

Nötr isimlerin lokatif durumundaki --ismin sonu "-um" ile bitenler hariç-- tekil formu yukarda anlattığım eril isimlerin formuna benziyor. Bunun yanında bazı kurallarını da hep beraber görelim:

*** Nötr ismin sonu "-o" ile bitenler -->

a-) isim sonunda "-e ya da -ie" takısı alır:

Okno -- Oknie --> Pencere

Szkło -- Szkle --> Cam

Kino -- Kinie --> Sinema

Wino -- Winie --> Şarap

b-) ismin sonunda "-u" takısı alır:

***Dikkat! --> Bu kural nötr ismin sonu "-ch, - g, -j, -k ve -l" bitenler ile geçerlidir!

Oko -- Oku --> Göz

Ciastko -- Ciastku --> Kek

Echo -- Echu --> Yankı

Ucho -- Uchu --> Kulak

** Eğer nötr ismin sonu "-e" ya da "-ie" biterse--> sondaki "-e" harfi, "-u" olur. Bunu anlayabilmeniz için aşağıdaki örnekleri görelim:

Całkowanie -- Całkowaniu --> İntegral

Mieszkanie -- Mieszkaniu --> Apartman

Morze -- Morzu --> Deniz

*** Nötr ismin sonu "-ię" ile bitenler --> isim sonunda "-ieniu ya da -ęciu" takısı alır:

imię -- imieniu --> İsim

Zwierzę -- Zwierzęciu --> Hayvan

Nasıl Çoğul Yapılır?

Lokatif Durumun Çoğul Biçimi:

** İsimlerin çoğu vasıta durumunda " -ach" takısı alırlar.

Stół -- Stołach --> Masalar

Okno -- Oknach --> Pencereler

Dom -- Domach --> Evler

Krzesło -- Krzesłach --> Sandalyeler

Konuyu burada bitiriyorum. Arkadaşlar! Lehçede durum bilgisinin 7. maddesi olan "Hitap hali (Seslenme Durumu)" kullanım alanı çok az olması nedeniyle konuyu yazmayacağım. Kafanıza takılan sorular varsa lütfen Leh(Polonyalı) arkadaşlara ya da Google'a sorunuz. Kendinize iyi bakınız! İyi çalışmalar arkadaşlar....

--------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Arkadaşlar! Burada Lehçe sözcüklerin Türkçe okunuşu yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı okunuşlar yanlış olabilir. Konularda varsa ifade ya da cümle için eksiklikler, eksik olanları tam yazıp, yanlış olanları düzeltip güncelleyeceğim. Lehçe ve Türkçe cümle kuruluş yanlışım ya da imla hatası olursa; gözden kaçırdığım bir şey olursa; önerileriniz veya eleştirileriniz varsa, lütfen buraya yazınız. Sizlerden alacağım öneri ve görüşlerinden yararlanarak bu bloğumu daha iyi yazacağım ve ona göre güncelleyeceğim. İlgilinize teşekkür ederim.

Note: I write this blog for my hobby. Friends! If I do something wrong in Polish lessons- for instance, words, sentences, and conversations... etc, please warn or tell me. If you have any opinions, wishes, about this Polish lessons, please tell me them. Your opinions are very important for me. Thanks for your interest.

Lehçede Durum Dilbilgisi (Case Grammar) ve Çoğul Yapma Yöntemleri (5. Bölüm)

Merhaba Arkadaşlar!

Konunun dördüncü bölümünde, Lehçede durum bilgisindeki üç cins isim için "-i Halini (Belirtme Durumu)" öğrenmiştik. Bu konuda Lehçede vasıta halini (araç durumunu), tekil biçimini ve onları nasıl çoğul yapıldığını göreceğiz. Konuyu ana hatlarıyla yazıyorum. Fazla detaylı bilgi için lütfen diğer kaynaklara bakınız:

5) Vasıta Hali (Araç Durumu) --> Narzędnik - The Instrumental Case

Sorusu: (z) czym? (z) kim?--> Neyle? Kiminle?

Czym?(T.O = Çım?) --> Neyle?

* Söz konusu olan bir nesnenin araç olarak kullanıldığını gösterir:

Piszę nowym długopisem. --> Yeni tükenmez kalemle yazıyorum.

Maluję obraz pędzlem. --> Fırçayla resim yapıyorum.

Yedziemy do miasta autobusem. --> Otobüsle kasabaya gidiyoruz.

* Yüklemimsi isimlerde kullanılabilir. Bunu anlayabilmeniz için aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

On jest aktorem --> O aktördür.

Jestem Turkiem. --> Türküm. <-- Erkekler için

Jestem Polką. --> Polonyalıyım/Lehim. <-- Bayanlar için

Marcin jest moim synem --> Marcin benim oğlumdur.

Karolina jest moją koleżanką --> Karolina benim kız arkadaşımdır.

Dorota jest piękną kobietą. --> Dorota güzel kadındır.

Jesteś piękną kobietą. --> Sen güzel kadınsın.

* Eylemin kim ile birlikte gerçekleştirildiğini gösterir:

Z kim mieszkasz? --> Kiminle yaşıyorsun?

Mieszkam razem z rodzicami. --> Ailemle birlikte yaşıyorum.

Idę na spacer z moją siostrą. --> Kız kardeşimle yürüyüşe gidiyorum.

Idę na jazda z moim bratem. --> Kardeşimle bisiklet sürmeye gidiyorum.

* Bazı edatlardan sonra kullanılır:

między... a... (T.O = myencı... a... ) --> .... ile .... arasında

nad (T.O = nat) --> yukarı, yukarıda // üstünde // yakın, yakınında

przed (T.O = pşet) --> önünde

pod (T.O = pot) --> altında, -da,-de

z --> ile

za --> arkasında, gerisinde

Örnekleri beraber inceleyelim arkadaşlar:

Mieszkamy pod numerem 7. --> 7 numaralıda oturuyoruz.

Ona stoi przed domem. --> Evin önünde ayakta duruyor.

On stoi za szkołą. --> Okulun arkasında ayakta duruyor.

Książka znajduje się miedzy stołem a tablicą --> Kitap masa ile dolap arasında duruyor.

* Bunu teknik olarak nasıl izah edeceğimi bilmiyorum ama isme -li ekini ekleyerek sıfat yapma görevi olarak kullanılabilir. Aşağıdaki örnekleri incelerseniz ne demek istediğimi anlayacaksınız:

Mieszkam w domu z ogrodem --> Bahçeli evde yaşıyorum.

Kawa z mlekiem. --> Sütlü kahve.

jogurt z truskawkami. --> Çilekli yoğurt.

herbata z cytryną. --> Limonlu çay.

* Bazı fillerden sonra kullanılır. Araç durumunu alan bazı filler:

Interesować się --> ... ile ilgilenmek

Zajmować się --> ... ile meşgul olmak

Aşağıdaki örnekleri inceleyelim arkadaşlar:

Ojciec zajmuje się dziećmi. --> Baba çocuklarıyla meşgul.

Interesuje się sportem i muzyką. --> Spor ve müzikle ilgileniyorum.

* Belli bir zamanı ifade etmek için kullanılır:

wieczorem --> Akşamleyin

Wczoraj wieczorem --> Dün akşam.

Zimą --> Kışın

* Kişi zamirlerin Vasıta halinde (Araç Durumu) farklı çekim forumları vardır. Aşağıda onların çekimli hallerini lütfen iyice ezberleyiniz. Çünkü bazen konuşmalarda karşınıza çıkabilir:

** Tekil

ze mną (T.O = ze'mnon) --> Benimle

z tobą (T.O = s'tobon) --> Seninle

z nim --> Onunla <-- Erkekler, hayvan ve cansız varlıklar için

z nią (T.O = znion) --> Onunla <-- Bayanlar için

** Çoğul

z nami --> Bizimle

z wami (T.O = svami) --> Sizinle

z nimi --> Onlarla

Şimdi örnekleri beraber görelim:

Chciałbym się z Tobą spotkać --> Seninle buluşmak istiyorum.

Czy zechciałaby Pani pójść ze mną na spacer? --> Benimle yürüyüşe çıkmak ister misin?

Rozmawiałem z nią --> Onunla konuştum.

Tekil Biçimi Nasıl Yapılır?

Vasıta Durumun Tekil Biçimi

1-) Eril İsimler:

* Eril isimler "Vasıta durumunda" genel olarak "-em" takısını,

Eğer eril ismin sonu "k" ya da "g" ile biterse "-iem" takısını alırlar.

Chłopak -- Chłopakiem --> Erkek çocuk

Student -- Studentem --> Öğrenci

Brat -- Bratem --> Kardeş

Not: Arkadaşlar, önceki konularda Lehçede bazı ünsüzlerin ek alınışları sırasında değişikliklerden bahsetmiştim. Konuyu atlayan ya da onları unutan arkadaşlarımız varsa lütfen aşağıdaki ünsüz değişikliğini inceleyiniz .Çünkü bu konu içinde sık sık görebilirsiniz ve onlarla ilgili pratik yapmanınızı şiddetle tavsiye ediyorum:

** -ć <---> -ci ,             -ń <---> -ni ,         -ś <---> -si,          -ź <--> -zi

** -ą <---> -ę ya da -e ;           -ó <---> -o

Bunlarla ilgili bazı örnekleri beraber görelim:

Gość -- Gościem --> Konuk

Miś -- Misiem --> Ayı

Koń -- Koniem --> At

Stół -- Stołem --> Masa

** Ojciec -- Ojcem --> Baba <-- Ünlü düşmesine dikkat!

*** Eril ismin sonu "-a" ile biterse --> sondaki ünlü "-ą" olur. Bu kural, ileride öğreneceğimiz dişi isimler için vasıta durumun kuralıyla aynıdır:

Mezczyzna -- Mezczyzną --> Adam

2-) Dişil İsimler:

* Dişil isimler "Vasıta durumunda" genel olarak "-ą" takısını alırlar.

Siostra -- Siostrą --> Kızkardeş, abla

Kość -- Kością --> Kemik <-- Yukarıda yazdığım kuralı hatırlayınız!

Kawiarnia -- Kawiarnią --> Kahve dükkanı

Pani -- Panią --> Genç kadın

3-) Nötr İsimler:

* Nötr isimler "Vasıta durumunda" -- sonu "-um" ile bitenler hariç -- genel olarak "-em" takısını alırlar.

Wino -- Winem --> Şarap

Muzeum -- Muzeum --> Müze

Mieszkanie -- Mieszkaniem --> Apartman

Pióro -- Piórem --> Tükenmez kalem

* Sondan ikinci harfi "-g" ya da "-k" varsa, aynı eril isimlerdeki gibi "-iem" takısı alır. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

Dziecko -- Dzieckiem --> Çocuk

Nasıl Çoğul Yapılır?

Vasıta Durumun Çoğul Biçimi:

** İsimlerin çoğu vasıta durumunda " -ami" takısı alırlar.

Dom -- Domami --> Evler

Ojciec -- Ojcami --> Babalar

Siostra -- Siostrami --> Ablalar, kızkardeşler

**** Dziecko -- Dziećmi --> Çocuklar <-- İstisna

Mieszkanie -- Mieszkaniami --> Apartmanlar

Konuyu burada bitiriyorum. Kafanıza takılan sorular varsa lütfen Leh(Polonyalı) arkadaşlara ya da Google'a sorunuz. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle sonraki blogum yazısı gecikebilir. Kendinize iyi bakınız! Yakın zamanda yeniden görüşmek dileğiyle Allaha emanet olunuz arkadaşlar! İyi çalışmalar!

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Not: Arkadaşlar! Burada Lehçe sözcüklerin Türkçe okunuşu yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı okunuşlar yanlış olabilir. Konularda varsa ifade ya da cümle için eksiklikler, eksik olanları tam yazıp, yanlış olanları düzeltip güncelleyeceğim. Lehçe ve Türkçe cümle kuruluş yanlışım ya da imla hatası olursa; gözden kaçırdığım bir şey olursa; önerileriniz veya eleştirileriniz varsa, lütfen buraya yazınız. Sizlerden alacağım öneri ve görüşlerinden yararlanarak bu bloğumu daha iyi yazacağım ve ona göre güncelleyeceğim. İlgilinize teşekkür ederim.

Note: I write this blog for my hobby. Friends! If I do something wrong in Polish lessons- for instance, words, sentences, and conversations... etc, please warn or tell me. If you have any opinions, wishes, about this Polish lessons, please tell me them. Your opinions are very important for me. Thanks for your interest.